برخی مشخصه‌‌های این دانش‌آموزان عبارت است از:
- ممکن است معلم را نادیده بگیرند.
- مشارکت نمی کنند.
- ممکن است تهدید به ترک تحصیل کنند.
- تمایل به نشان دادن واکنش‌های شدید نسبت به وقایع دارند.
- ممکن است بدون آمادگی در کلاس حاضر شده و یا تا سطح توانایی خود عمل نکنند.
- حالت‌های آن‌ها متغیر است، دیگران را مسوول شکست خود می دانند.
بروز این رفتار توسط دانش‌آموزان ممکن است باعث شود شما احساس ناکامی و یاس کنید.
تشخیص این دانش‌آموزان در کلاس کار ساده‌ای است. احساسات آن‌ها معمولاً در ظاهر است. آن‌ها ممکن است از دیگر دانش‌آموزان حساس‌تر باشند و گاهی اوقات می توانند بسیار مددکار و مهربان با دیگران باشند. این دانش‌آموزان به ارایه بازخورد مداوم در مورد اینکه چگونه عمل می کنند و هم‌چنین به تشویق نیاز دارند. اغلب آن‌ها افراد ناموفقی هستند که احساس می کنند هیچ‌گونه جایگاهی از لحاظ کنترل ندارند. آن‌ها سخت تلاش می کنند، اما نمی توانند موفقیت را تجربه کنند. آن‌ها ناکامی خود را با گریه، کناره گیری کردن از اجتماع، تندی کردن، انفجار خشم و یا در جواب سوالات معلم سکوت اختیار کردن، نشان می‌دهند. لازم است که سطح نگرانی و اضطراب در این دانش‌آموزان با صحبت کردن با آن‌ها در مورد اینکه چرا احساس ناکارآمدی می کنند و با ارایه بازخورد و تشویق و قبل از قرار دادن آن‌ها در موقعیت‌های یادگیری مستقل، اطمینان حاصل کردن از این که آن‌ها از مهارت‌های پیش‌نیاز لازم برخوردارند، کاهش یابد. خود-کارآمدی، کلیدی کمک‌دهنده برای این‌گونه دانش‌آموزان است. فرصت‌های رو به رشد برای این دانش‌آموزان جهت دستیابی به موفقیت فراهم آورید که می تواند با وظایف و تکالیف ساده، با چالش حداقل و کار کردن تا رسیدن به چالش بالا، اما با حفظ فشار و تنش کم تا سطح متعادل، شروع شود.
برخی نظریات برای کار با دانش‌آموزانی که احساس ناکارآمدی دارند، از قرار زیر است:
- با دانش‌آموز به طور خصوصی و با لحن آرام صحبت کنید.
- به حرف‌های دانش‌آموز گوش دهید.
- ارتباط را حفظ کنید. این دانش‌آموزان معمولاً تمایل به صحبت کردن دارند و وقتی که احساس کنند که در حال تهدید شدن هستند، ارتباط با شما را قطع خواهند کرد.
- به آن‌ها کمک کنید تا ارتباط یادگیری را درک کنند، خصوصاً اینکه یادگیری چگونه به خود آن‌ها و دیگران کمک می رساند.
- این دانش‌آموزان اغلب به بازخورد در مورد کارشان نیاز دارند، بنابراین تا حد امکان بازخورد کارشان را در طول مدت کلاس به آن‌ها ارایه دهید.
ما برای آن دسته از مشکلاتی که خشم، ترس، انتقام و یا نیاز به قدرت انگیزه‌ی آن‌هاست، نیازمند طرح و برنامه‌ریزی تقویتی هستیم. این طرح باید بر اساس برنامه‌ریزی برای مشکلات رفتاری و داشتن آگاهی قبلی در مورد چگونگی پرداختن به این مشکلات پایه‌‌ریزی شود. زمانی که طرح و برنامه‌ای داشته باشید، احتمال اینکه از کوره دربروید و یا حرفی بزنید که عمل کردن به آن دشوار است، کمتر خواهد بود. اجازه دهید نکاتی را یادآور شویم:
- خشمگین نشوید، حتی زمانی که دانش‌آموزان در مورد شما یا کلاس درس نظراتی می دهند، نرنجید. تمرین کنید که این اظهارنظرها را از گوشی شنیده و از گوش دیگر بیرون کنید. قبل از هرگونه جوابی بشمارید: یک‌صد و یک، یک‌صد و دو، یک‌صد و سه. نفس بکشید و راحت باشید. فرد جونز[2] (2002) می گوید ما هنگامی که عصبانی هستیم تمایل داریم دست‌های مان را بالای کمرمان بگیریم و زمانی که راحت هستیم دستان‌مان را کنارمان در دو طرف نگه می داریم. تمرین کنید حتی هنگامی که در موقعیت پرتنش قرار دارید، راحت و آسوده باشید. این کار را با هم‌کاران یا اعضای خانواده و یا هر کسی که مایل است به شما کمک کند تا یاد بگیرید سرعت مناسب انجام کار خود را پیدا کنید و خونسرد باشید، تمرین کنید. اگر آن اظهارنظرها باعث رنجش شما گردد، احتمال اینکه وضعیت شما حادتر شود، بیشتر است.
- از تهدیدات بیهوده استفاده نکنید. هرگز از تهدیدی که نمی توانید آن را عملی سازید، استفاده نکنید. حتی اگر می توانید آن تهدید را عملی کنید، در مورد همه‌ی کلاس آن را اجرا نکنید، بلکه به طور محرمانه در مورد شخص و یا اشخاصی که با مساله ارتباط دارند، اجرا نمایید.
- اسامی دانش‌آموزان را روی تابلو ننویسید. این عمل تنها دانش‌آموزان را نسبت به هم بیگانه می کند.
- دانش‌آموزان را تحقیر نکنید.
- رفتار بد و نسنجیده را نادیده نگیرید. بچه‌ها می دانند که آن رفتار نامناسب است و اگر شما آن را نادیده بگیرید، آن‌ها فرض را بر این قرار می دهند که در نظر شما رفتار ارجحیت ندارد.
- هیچ‌گاه با دانش‌آموزی رفتاری متفاوت از دیگران نداشته باشید. مدیریت رفتاری باید یکسان و منصفانه باشد.
اگر مشکلات انضباطی تداوم داشته و یا مرتبط با انگیزه نباشند چه باید کرد؟ چگونه باید به رفتار مخل و مزاحم پرداخت؟
در این‌جا چند دستورالعمل برای اینکه چه تدبیری بیندیشیم تا رفتار مخل و مزاحم را تغییر دهیم، آمده است (که تا حدودی بر پایه‌ی تحقیقات فرد جونز، موجود در www.fredjones.com است).
- آرام باشید. اجازه ندهید ارتباط غیرکلامی یا صورت شما تنشی را که احساس می کنید، آشکار سازد. برای به آرامش رسیدن وقت بگذارید (اگر چه ممکن است طولانی به نظر برسد، سعی کنید به خود سه ثانیه فرصت دهید، بشمارید: یک‌صد و یک، یک‌صد و دو، یک‌صد و سه). دستان خود را به راحتی در کنار خود قرار دهید و فک خود را با حرکت دادن زبان بر سقف دهان آزاد و رها بگذارید.
- به شخص یا اشخاصی که مخل و مزاحم هستند نگاه کنید. اگر این کار باعث نشد که آن‌ها به کار خود بپردازند، به سمت آن‌ها بروید.
- زمانی که به دانش‌آموز رسیدید، کف دستان‌تان را بر روی میز قرار دهید و به آرامی با وی صحبت کنید. هنگامی که دانش‌آموز به کار خود مشغول شد، دستان خود را از روی میز برداشته و به آرامی برگردید و او را ترک کنید. شما باید در کلاس دور بزنید تا به دانش‌آموزان کمک کرده و کار آن‌ها را بررسی کنید و این کار به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان بر این عمل به چشم عملی که وقفه‌ای در کار آن‌ها ایجاد کرده است، نگاه نکنند. در حقیقت اگر این کار به درستی انجام گیرد، دانش‌آموزان حتی متوجه نخواهند شد که شما دانش‌آموزی را وادار به منضبط بودن کرده‌اید.
- مطمئن شوید دانش‌آموزانی که مخل و مزاحم بوده‌اند، کاملاً مشغول به کار خود شده و پشت میز به آرامی نشسته‌اند. دانش‌آموزانی که چرخش ناقص به سمت کلاس دارند، احتمال دارد که در نظر داشته باشند به محض اینکه شما از آن‌ها دور شدید با دوستان خود وارد صحبت شوند.
- اگر دانش‌آموزی هنگامی که خواستید او را ترک کنید اظهارنظری منفی کرد، به آرامی به سوی او برگردید و این رویه را درست همان‌گونه که بار اول انجام دادید، دوباره تکرار کنید. به اظهارنظر او پاسخ ندهید، چرا موقعیت را از این بدتر کرده و به آن‌ها اجازه دهید که در عصبانی کردن شما پیروز شوند؟ هنگامی که دانش‌آموز اظهارنظری را بیان داشته است، برای بازگرداندن او به وظیفه و کار خود باید اقدامی صورت دهید، زیرا نه تنها شما آن اظهارنظر را شنیده‌اید، بلکه به گوش دانش‌آموزان دیگر در اطراف شما نیز رسیده است. آن‌ها نظاره گر هستند که ببینند آیا شما تسلیم این دانش‌آموز می شوید یا خیر.
- در دفتر نمرات و یا یک دفتر جداگانه، یادداشت‌های شخصی خود را بنویسید تا هنگامی که با مواردی چون دعوت از اولیا یا مدیریت مدرسه به کلاس مواجه می‌شوید، به شما کمک کند.
- اگر حس کردید که رفتار دانش‌آموز به بحث و بررسی بیشتری نیاز دارد، از او بخواهید که بعد از کلاس بماند تا بتوانید با او صحبت کنید.
- برای خود پرونده‌ای شخصی که شامل اسامی، آدرس، شماره تلفن و چگونگی دسترسی به والدین است را داشته باشید.
- یک نسخه از اصول و روش‌های انضباطی مدرسه‌تان را درخواست کنید و آن را کاملاً بخوانید که در این صورت گام‌هایی برای انجام برخی اقدامات هنگامی که رفتار از رخدادهای منفرد فراتر رفته است، باید در آن وجود داشته باشد.
- بهترین طرح و برنامه ریزی شما این است که از پیش آماده شده باشید. بدانید که در موقعیت‌های مشخص چگونه واکنش نشان می دهید و آن را به انجام می رسانید، در این صورت حفظ آرامش در مواقع اضطراری خیلی راحت تر خواهد بود.